Το καλοκαίρι, οι έφηβοι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο — και συχνά, αυτός καταναλώνεται μπροστά σε μια οθόνη. Η συνεχής έκθεση στα social media μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη διάθεση, την αυτοεικόνα και τις κοινωνικές δεξιότητες. Πώς μπορούν οι γονείς να ενθαρρύνουν την ισορροπία και να προάγουν μια υγιή «αποτοξίνωση» που δεν θα βιώνεται ως στέρηση αλλά ως ευκαιρία για ουσιαστικές εμπειρίες;
- Πώς τα social media επηρεάζουν την ψυχολογία των εφήβων
Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική χρήση των social media μπορεί να συνδέεται με:
- Μειωμένη αυτοεκτίμηση λόγω σύγκρισης με «ιδανικές» εικόνες και ζωές.
- Αυξημένο άγχος από την πίεση να είναι πάντα συνδεδεμένοι και «ενημερωμένοι».
- Διαταραχές ύπνου λόγω υπερδιέγερσης και χρήσης οθονών αργά το βράδυ.
Η καλοκαιρινή περίοδος, χωρίς το πλαίσιο του σχολείου, μπορεί να ενισχύσει αυτά τα φαινόμενα, αφού λείπουν οι σταθερές ρουτίνες.
- Ο ρόλος της «αποτοξίνωσης»
Η αποτοξίνωση από τα social media δεν σημαίνει πλήρη αποχή, αλλά συνειδητή μείωση και αντικατάσταση του χρόνου οθόνης με δραστηριότητες που ενισχύουν τη σωματική και ψυχική ευεξία:
- Ομαδικά αθλήματα ή παιχνίδια στην ύπαιθρο.
- Δημιουργικές ασχολίες, όπως ζωγραφική, φωτογραφία ή μουσική.
- Εθελοντισμός και κοινωνικές δράσεις που καλλιεργούν το αίσθημα κοινού σκοπού
- Πρακτικές στρατηγικές για τους γονείς
- Καθορισμός συγκεκριμένων ωρών οθόνης και συμφωνία με το παιδί.
- Κοινές offline δραστηριότητες (π.χ. οικογενειακές εκδρομές, μαγειρική).
- Ανοιχτή συζήτηση για το πώς λειτουργεί ο κόσμος των social media και ποια είναι η διαφορά από την πραγματική ζωή.
- Σταδιακή μείωση χρήσης πριν από διακοπές ή κατασκηνώσεις, ώστε να μην υπάρξει απότομη στέρηση.
- Τι λένε οι ειδικοί
Σύμφωνα με την ΕΨΥΠΕ, βασισμένη στα δεδομένα της διεθνούς έρευνας HBSC (Health Behaviour in School-aged Children), η υπερβολική χρήση οθονών και social media συνδέεται με:
- Αυξημένα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
- Μειωμένη αυτοεκτίμηση, ιδιαίτερα σε εφήβους που συγκρίνουν συνεχώς την εμφάνιση και τον τρόπο ζωής τους με άλλους.
- Περιορισμένες δεξιότητες πρόσωπο-με-πρόσωπο επικοινωνίας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προτείνει περιορισμό του χρόνου οθόνης και ενίσχυση φυσικών δραστηριοτήτων, τονίζοντας τη σημασία της κίνησης και της επαφής με το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των παιδιών.
Μελέτες δείχνουν ότι οι έφηβοι που συμμετέχουν ενεργά σε δημιουργικές, εναλλακτικές δραστηριότητες παρουσιάζουν βελτίωση στη διάθεση, στην αυτοεικόνα και στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Η UNICEF υπογραμμίζει ότι η ψηφιακή αυτονομία και η ισορροπία είναι κρίσιμες για την ψυχική υγεία των νέων, επισημαίνοντας την ανάγκη εκπαίδευσης των εφήβων στην υπεύθυνη και συνειδητή χρήση του διαδικτύου.
Η αποτοξίνωση από τα social media το καλοκαίρι δεν είναι απλώς «μείωση οθόνης», αλλά επένδυση στην ψυχική υγεία και την κοινωνική ανάπτυξη των εφήβων. Με σωστή καθοδήγηση και θετικές εναλλακτικές, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να δουν την πραγματική ζωή όχι ως «παύση» από τον ψηφιακό κόσμο, αλλά ως τον χώρο όπου χτίζονται οι πιο ουσιαστικές αναμνήσεις.
