Η πρώτη μέρα στο δημοτικό είναι μια μεγάλη πρόκληση για παιδί και γονιό.
Κάποιοι γονείς τείνουν να παρεμβαίνουν υπερβολικά, αναλαμβάνοντας ευθύνες που δεν τους αναλογούν, και καθιστώντας το παιδί εξαρτημένο και ανασφαλές. Στην ψυχολογία, αυτού του είδους οι γονείς αποκαλούνται «γονείς-ελικόπτερα» (helicopter parents).
Η έννοια εισήχθη το 1969 από τον Haim Ginott, παιδοψυχολόγο και συγγραφέα συμβουλευτικών βιβλίων για γονείς, και καθιερώθηκε επίσημα στα λεξικά το 2011. Από τότε χρησιμοποιείται διεθνώς για να περιγράψει γονείς που υπερπροστατεύουν τα παιδιά τους και παρακολουθούν κάθε βήμα τους.
Τι είναι ο «γονέας-ελικόπτερο»
Ο γονιός-ελικόπτερο εμπλέκεται υπερβολικά στη ζωή του παιδιού, αναλαμβάνοντας ευθύνες που δεν του αναλογούν. Λύνει κάθε πρόβλημα, παρακολουθεί στενά κάθε δραστηριότητα και συχνά παρεμβαίνει ακόμα και σε μικρές συγκρούσεις με άλλα παιδιά — όπως αυτές που συμβαίνουν στην αυλή του δημοτικού.
Η συνεχής παρουσία και ο έλεγχος μειώνουν την αυτονομία του παιδιού και δυσχεραίνουν την ανάπτυξη κρίσιμης αυτοπεποίθησης και κοινωνικών δεξιοτήτων. Το παιδί δεν μαθαίνει να αντιμετωπίζει προκλήσεις, να παίρνει αποφάσεις ή να συναναστρέφεται με συνομηλίκους χωρίς την παρέμβαση των γονιών.
Γιατί ένας γονιός γίνεται «γονέας-ελικόπτερο»
- Φόβος αποτυχίας ή αρνητικών αποτελεσμάτων
Οι γονείς ανησυχούν μήπως το παιδί τους αποτύχει στα μαθήματα, στις δραστηριότητες ή στις κοινωνικές σχέσεις του. Αυτό συχνά τους οδηγεί σε υπερβολική παρέμβαση, με στόχο την αποφυγή κάθε αποτυχίας.
- Υπερβολικό άγχος και πανικός
Οι οικονομικές δυσκολίες, η κοινωνική πίεση ή ο φόβος τραυματισμού του παιδιού δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο άγχους, που οδηγεί σε παρεμβατική συμπεριφορά.
- Αντισταθμίζει προσωπικές ελλείψεις
Γονείς που δεν έλαβαν αρκετή φροντίδα στην παιδική ηλικία τείνουν να υπεραποζημιώνουν τα παιδιά τους, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι η υπερβολική φροντίδα περιορίζει την ανάπτυξη αυτονομίας.
- Σύγκριση και ανταγωνισμός με άλλους γονείς
Ο κοινωνικός ανταγωνισμός για την «τέλεια οικογένεια» οδηγεί μερικούς γονείς να προσπαθούν να μεγαλώσουν το «τέλειο παιδί», αγνοώντας ότι η τελειότητα είναι ουτοπία.
Πώς η υπερπροστασία επηρεάζει τα παιδιά
- Τα κάνουν πιο αδύναμα
Όταν οι γονείς λύνουν κάθε πρόβλημα, τα παιδιά δυσκολεύονται να παίρνουν αποφάσεις και να αντιμετωπίζουν αποτυχίες. Σύμφωνα με μελέτη του Dr. Drummond (Journal of Child Development, 2018), τα παιδιά υπερπροστατευμένων γονιών εμφανίζουν μειωμένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και αυξημένα επίπεδα άγχους.
- Μεγαλώνουν εξαρτημένους ανθρώπους
Αν ο γονιός αποφασίζει για όλα, το παιδί βασίζεται στις ικανότητες των γονιών αντί στις δικές του, δυσκολεύοντας την αυτονομία στην ενήλικη ζωή.
- Καταπιεσμένοι ενήλικες
Παιδιά που υπερπροστατεύονται ξεσπούν όταν αποκτούν ανεξαρτησία, εκφράζοντας θυμό ή απογοήτευση για τον περιοριστικό τρόπο που μεγάλωσαν.
- Μειωμένη αυτοπεποίθηση
Το παιδί αντιλαμβάνεται ότι «δεν μπορεί μόνο του», δημιουργώντας ανασφάλεια και δυσκολία να επιτύχει δύσκολους στόχους.
Η υπερπροστασία και η προσαρμογή στο σχολείο
Στην πρώτη δημοτικού, οι γονείς-ελικόπτερα τείνουν να οργανώνουν υπερβολικά την καθημερινότητα του παιδιού: διαλέγουν τσάντες, τετράδια, ρούχα και προγραμματίζουν κάθε δραστηριότητα. Παράλληλα, παρακολουθούν στενά τις αλληλεπιδράσεις του παιδιού στην αυλή, ανησυχώντας για κάθε μικρή σύγκρουση ή παρατήρηση από μεγαλύτερα παιδιά.
Αποτέλεσμα
- Δυσκολία στην κοινωνική ένταξη
- Αίσθημα μειονεξίας σε σχέση με άλλα παιδιά
- Μειωμένη ικανότητα επίλυσης συγκρούσεων χωρίς ενήλικη παρέμβαση
Πρακτικές συμβουλές για γονείς
- Δώστε χώρο για πρωτοβουλία
Αφήστε το παιδί να αποφασίζει μικρά πράγματα μόνο του — ποιο τετράδιο θα χρησιμοποιήσει ή ποιο παιχνίδι θα παίξει στην αυλή.
- Αφήστε το παιδί να αποτύχει
Η αποτυχία είναι μαθησιακή εμπειρία. Συζητήστε τι μπορεί να γίνει διαφορετικά την επόμενη φορά και επιβραβεύστε την προσπάθεια.
- Σταδιακή απεξάρτηση
Μειώστε σταδιακά την παρακολούθηση και τον έλεγχο. Το παιδί μπορεί να φτιάχνει μόνο του την τσάντα ή να οργανώνει την ώρα του διαβάσματος.
- Ανοιχτός διάλογος
Ρωτήστε πώς νιώθει, τι το προβληματίζει, χωρίς να υπερπροστατεύετε. Η υποστήριξη χωρίς παρεμβατικότητα είναι κλειδί.
- Αναγνωρίστε το άγχος σας
Οι γονείς-ελικόπτερα συχνά δρουν λόγω προσωπικού άγχους. Συνειδητοποιώντας το, μπορούν να μειώσουν την παρεμβατικότητα και να αφήσουν το παιδί να αναπτυχθεί αυτόνομα.
Η αγάπη και η φροντίδα είναι απαραίτητες, αλλά δεν πρέπει να καταλήγουν σε ασφυκτική επίβλεψη. Τα λάθη, οι αποτυχίες και οι μικρές προκλήσεις είναι μέρος της ζωής και της ανάπτυξης. Η υπερπροστασία στερεί από τα παιδιά τη χαρά της αυτονομίας και της μάθησης, ενώ ταυτόχρονα περιορίζει την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τον κόσμο με αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα. Η τέλεια αγάπη δεν είναι αυτή που προστατεύει από τα πάντα, αλλά αυτή που δίνει φτερά.
Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά τη συμβουλή ειδικού. Για οποιοδήποτε θέμα υγείας ή ψυχολογίας, συμβουλευτείτε τον αρμόδιο επαγγελματία.
