Καλοκαίρι: η εποχή των παγωτών, της θάλασσας… και της βαρεμάρας. Αν το παιδί σας κάθεται στον καναπέ και λέει «δεν ξέρω τι να κάνω», μην πανικοβάλλεστε. Αυτή η «αδράνεια» μπορεί να είναι πιο πολύτιμη από ό,τι φαίνεται. Ίσως επινοήσει ένα παιχνίδι με αυτοσχέδιες φιγούρες, φτιάξει ιστορίες με το σκυλάκι του ή σχεδιάσει μια μικρή «κατασκήνωση» στον κήπο. Οι ειδικοί εξηγούν ότι οι στιγμές που τα παιδιά δηλώνουν βαριεστημένα είναι ακριβώς εκείνες που πυροδοτούν τη φαντασία, ενισχύουν την αυτονομία και αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους. Με λίγα λόγια, η βαρεμάρα δεν είναι έλλειψη δραστηριότητας – είναι η «σπίθα» που ανάβει νέες ιδέες.
- Τι είναι το «Σύνδρομο της Βαρεμάρας»
Η βαρεμάρα ορίζεται ως η εμπειρία της έλλειψης ενδιαφέροντος ή διέγερσης, συνήθως σε περιόδους μεγάλης ελεύθερης ώρας. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, η υπερβολική ελεύθερη ώρα μπορεί να προκαλέσει στιγμιαία ανησυχία ή δυσφορία στα παιδιά, αλλά αυτή η κατάσταση δεν είναι αρνητική. Αντιθέτως, η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι η βαρεμάρα είναι κρίσιμη για τη νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη.
- Η επιστημονική πλευρά: βαρεμάρα και φαντασία
- Δημιουργική σκέψη: Μελέτες δείχνουν ότι η ελεύθερη ώρα χωρίς αυστηρή δομή επιτρέπει στα παιδιά να αναπτύξουν νέες ιδέες, να εφεύρουν παιχνίδια και να λύνουν προβλήματα με πρωτότυπο τρόπο (Amabile, 1996; Σχολή Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Σικάγο).
- Αυτονομία και αυτοκαθορισμός: Τα παιδιά που επιλέγουν πώς θα αξιοποιήσουν τον χρόνο τους ενισχύουν την αυτονομία και την αυτοεκτίμησή τους.
- Συναισθηματική ρύθμιση: Η βαρεμάρα λειτουργεί ως «διάλειμμα σκέψης», βοηθώντας τα παιδιά να επεξεργαστούν συναισθήματα, να αναστοχαστούν και να ανακαλύψουν νέους τρόπους διαχείρισης στρες.
- Πρακτικές συμβουλές για γονείς
- Δημιουργήστε ευκαιρίες, όχι καθήκοντα: Αφήστε τα παιδιά να οργανώσουν το παιχνίδι τους, χωρίς υπερβολική καθοδήγηση.
- Ενθαρρύνετε μικρές προκλήσεις: Προτείνετε δραστηριότητες που απαιτούν φαντασία, όπως χειροτεχνίες, κατασκευές με υλικά που βρίσκουν στο σπίτι ή υπαίθριο παιχνίδι.
- Συζητήστε για τη βαρεμάρα: Εξηγήστε ότι η βαρεμάρα είναι φυσιολογική και μπορεί να γίνει πηγή δημιουργικότητας.
- Μικρές «γέφυρες ασφάλειας»: Αν τα παιδιά αισθάνονται αμήχανα με την ελεύθερη ώρα, ενισχύστε τα με μια συνήθεια που δίνει αίσθηση ασφάλειας, π.χ. μικρές ρουτίνες πριν από το παιχνίδι ή σημειώματα με ιδέες.
- Προσοχή στις υπερβολές
Η βαρεμάρα είναι ωφέλιμη μόνο όταν υπάρχει ισορροπία. Υπερβολική ελευθερία χωρίς καμία καθοδήγηση ή κοινωνική αλληλεπίδραση μπορεί να οδηγήσει σε πλήξη ή κοινωνική απομόνωση. Οι ειδικοί συστήνουν να παρακολουθείται η διάθεση του παιδιού και να ενθαρρύνονται δραστηριότητες που αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα χωρίς να αφαιρούν την ελευθερία.
Η βαρεμάρα δεν είναι ο εχθρός του καλοκαιριού, αλλά ένας σύμμαχος της φαντασίας. Όταν οι γονείς μάθουν να βλέπουν την «αδράνεια» των παιδιών ως δημιουργικό εργαλείο, ανοίγουν έναν κόσμο από νέες εμπειρίες, ιδέες και προσωπική ανάπτυξη για τα παιδιά τους. Το καλοκαίρι, λοιπόν, μπορεί να γίνει η πιο δημιουργική εποχή της χρονιάς – αρκεί να αφήσουμε στα παιδιά λίγο χώρο… για να βαρεθούν.
